Κύπρος — Μηχανισμοί υποβολής δηλώσεων (FATCA & CRS) για χρηματοπιστωτικά ιδρύματα

Τελευταία ενημέρωση: 24 Νοεμβρίου 2025

Κύπρος — Μηχανισμοί υποβολής δηλώσεων (FATCA & CRS)

Πώς τα κυπριακά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα υποβάλλουν στην πράξη στοιχεία στο πλαίσιο FATCA και CRS/DAC2: ρόλοι και αρμοδιότητες, ηλεκτρονική πλατφόρμα FATCA/CRS του Τμήματος Φορολογίας, περιεχόμενο δηλώσεων, ετήσιος κύκλος (γενικός κανόνας 30 Ιουνίου), διορθώσεις και ποιότητα δεδομένων, διακυβέρνηση – καθώς και σύνδεση με το καθεστώς Qualified Intermediary (QI) των ΗΠΑ.

Συνοπτικά

  • Αρμόδια αρχή: Τμήμα Φορολογίας Κύπρου (Υπουργείο Οικονομικών) ως κεντρικό σημείο AEOI.
  • FATCA: Model 1 IGA — τα κυπριακά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (ΚΧΙ) αναφέρουν στο Τμήμα Φορολογίας, το οποίο ανταλλάσσει στοιχεία με το IRS.
  • CRS/DAC2: αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών για φορολογικούς κατοίκους άλλων κρατών, με αναφορά στο Τμήμα Φορολογίας.
  • Δίαυλος: αποκλειστικά ηλεκτρονική υποβολή μέσω της FATCA/CRS AEOI πλατφόρμας και των gov.cy e-services (υποβολή XML).
  • Συχνότητα: ετήσιες δηλώσεις· γενικός κανόνας προθεσμίας η 30 Ιουνίου του επόμενου έτους (με πιθανές παρατάσεις).

Ποιοι επηρεάζονται;

  • Τράπεζες, cooperative/συνεργατικά ιδρύματα, άλλοι καταθετικοί οργανισμοί
  • Custodial institutions, επενδυτικές εταιρείες, διαχειριστές κεφαλαίων, Α/Κ και άλλα επενδυτικά οχήματα
  • Ασφαλιστικές με προϊόντα με cash value ή συνταξιοδοτικά/επενδυτικά χαρακτηριστικά
  • Κάθε οντότητα που χαρακτηρίζεται ως Reporting Cyprus Financial Institution κατά FATCA ή/και CRS/DAC2

1) Ρόλοι & αρμοδιότητες

  • Τμήμα Φορολογίας (Υπουργείο Οικονομικών):
    Είναι η αρμόδια αρχή για FATCA και CRS στην Κύπρο. Εκδίδει οδηγίες, τεχνικά εγχειρίδια και ανακοινώσεις, λειτουργεί την ηλεκτρονική πλατφόρμα FATCA/CRS, λαμβάνει τις ετήσιες δηλώσεις από τα κυπριακά ΧΙ και προωθεί τις πληροφορίες στις αντίστοιχες αλλοδαπές φορολογικές αρχές (IRS για FATCA, αλλοδαπές αρχές για CRS).
  • Εποπτικές αρχές (CB of Cyprus, CySEC κ.λπ.):
    Η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου (CySEC) και οι λοιπές εποπτικές αρχές ενσωματώνουν το FATCA/CRS στο ευρύτερο πλαίσιο εποπτείας (οργάνωση, AML/CFT, διακυβέρνηση) και μπορούν να ελέγχουν διαδικασίες και ποιότητα δεδομένων.
  • Κυπριακά Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα (ΚΧΙ):
    Διαχειρίζονται τη διαδικασία due diligence (ταξινόμηση λογαριασμών, συλλογή self-certifications, εντοπισμός US indicia/ξένης φορολογικής κατοικίας), συγκεντρώνουν φορολογικά στοιχεία, παράγουν αρχεία XML σύμφωνα με τις προδιαγραφές του Τμήματος Φορολογίας και υποβάλλουν ετήσια FATCA & CRS reports (συμπεριλαμβανομένων nil-returns όπου απαιτείται).
  • IRS (ΗΠΑ):
    Λαμβάνει FATCA δεδομένα από το Τμήμα Φορολογίας σύμφωνα με το Model 1 IGA, και παράλληλα εποπτεύει την καταχώρηση FATCA (GIIN) και το καθεστώς QI (QI Agreement, περιοδική πιστοποίηση) για κυπριακούς ενδιάμεσους.

2) Δίαυλοι υποβολής & τεχνικά θέματα

ΔίαυλοςΠεριγραφήΠρακτικές επισημάνσεις
Ηλεκτρονική πλατφόρμα FATCA/CRS (AEOI) Διαδικτυακή πλατφόρμα του Τμήματος Φορολογίας (μέσω gov.cy/e-services), μέσω της οποίας τα ΚΧΙ εγγράφονται ως Reporting FIs και υποβάλλουν αρχεία XML για FATCA και CRS/DAC2. Η υποβολή γίνεται αποκλειστικά ηλεκτρονικά· δεν γίνονται δεκτές έντυπες δηλώσεις. Η πλατφόρμα παρέχει δυνατότητα προβολής ιστορικών υποβολών, κατάστασης (accepted/rejected) και σχετικών μηνυμάτων λάθους.
Μορφή αρχείων & XML schemas Τα αρχεία πρέπει να συμμορφώνονται με τα FATCA & CRS XML schemas (IRS & OECD), όπως αυτά έχουν υιοθετηθεί και εξειδικευθεί στις κυπριακές τεχνικές οδηγίες (FATCA/CRS User Requirements, Guidance Notes κ.λπ.). Οι τεχνικές προδιαγραφές του Τμήματος Φορολογίας περιλαμβάνουν ορισμούς πεδίων, επιτρεπτούς κωδικούς, κανόνες επικύρωσης και παραδείγματα. Συνιστάται εσωτερικό pre-validation πριν την υποβολή.
Εγγραφή & πρόσβαση Τα ΚΧΙ πρέπει να εγγραφούν στην υπηρεσία FATCA/CRS της πλατφόρμας, δηλώνοντας στοιχεία ιδρύματος, κατηγορία FI και στοιχεία υπεύθυνων προσώπων. Η πρόσβαση αποδίδεται σε ονομαστικούς χρήστες (administrator, maker, checker). Η διαχείριση ρόλων (ανάθεση/ανάκληση δικαιωμάτων, αποχώρηση προσωπικού) είναι κρίσιμη για την ασφάλεια και τη συμμόρφωση, και θα πρέπει να καλύπτεται σε εσωτερικές πολιτικές IT/ασφάλειας.
Αναγνωριστικά μηνυμάτων FATCA και CRS XML χρησιμοποιούν πεδία όπως MessageRefID και DocRefID για τη μοναδική ταυτοποίηση αρχείων και εγγραφών, απαραίτητη για διορθώσεις και διαγραφές. Στην πράξη, πολλά ΚΧΙ ενσωματώνουν στο MessageRefID στοιχεία όπως ΑΦΜ/κωδικό FI, έτος και σειριακό αριθμό, ώστε να διευκολύνεται το reconciliation και η ιχνηλασιμότητα μεταξύ συστημάτων.

3) Περιεχόμενο δηλώσεων (δεδομένα)

  • Στοιχεία δικαιούχου & controlling persons:
    Ονοματεπώνυμο, διεύθυνση, ημερομηνία γέννησης (για φυσικά πρόσωπα), επωνυμία και έδρα (για νομικά πρόσωπα), φορολογική κατοικία, αριθμοί φορολογικού μητρώου (TIN) σε όλες τις σχετικές δικαιοδοσίες, καθώς και στοιχεία controlling persons όπου το CRS το απαιτεί.
  • Στοιχεία λογαριασμού:
    Αριθμός λογαριασμού ή λειτουργικά ισοδύναμος κωδικός, τύπος λογαριασμού (κατάθεση, θεματοφυλακή, επενδυτικός, ασφαλιστικός), νόμισμα, υπόλοιπο ή αξία κατά την 31η Δεκεμβρίου του έτους αναφοράς ή αμέσως πριν το κλείσιμο.
  • Έσοδα & συνολικές εισπράξεις:
    Τόκοι, μερίσματα, λοιπά χρηματοοικονομικά έσοδα και, όπου απαιτείται, συνολικό προϊόν πώλησης/εξαγοράς χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων.
  • Στοιχεία χρηματοπιστωτικού ιδρύματος:
    Επωνυμία και διεύθυνση ΚΧΙ, GIIN για FATCA, τοπικός αριθμός φορολογικού μητρώου ή/και εποπτικής άδειας, καθώς και λοιπά στοιχεία που προβλέπονται στα κυπριακά schemas.
  • Κατάσταση τεκμηρίωσης (κυρίως για εσωτερική χρήση):
    Self-certifications, έγγραφα KYC, flags για US indicia/ξένη φορολογική κατοικία, χαρακτηρισμός undocumented/recalcitrant accounts, επεξηγήσεις για ελλείποντες TINs και ιστορικό follow-up. Δεν αποστέλλονται πάντα ως ξεχωριστά πεδία στο XML, αλλά αποτελούν βασικό μέρος του audit trail.

4) Περίοδος αναφοράς & προθεσμίες

Για FATCA και CRS, η Κύπρος εφαρμόζει ετήσια περίοδο αναφοράς με βάση το ημερολογιακό έτος (1 Ιανουαρίου – 31 Δεκεμβρίου). Σύμφωνα με τις καθοδηγητικές σημειώσεις, η γενική αρχή είναι ότι η υποβολή των στοιχείων στο Τμήμα Φορολογίας πρέπει να ολοκληρώνεται μέχρι την 30ή Ιουνίου του επόμενου έτους.

Κατά καιρούς, η προθεσμία αυτή έχει παραταθεί (π.χ. σε συγκεκριμένα έτη μέχρι Ιούλιο), μέσω σχετικών ανακοινώσεων του Τμήματος Φορολογίας. Ως εκ τούτου, τα ΚΧΙ οφείλουν να ελέγχουν κάθε χρόνο τις τρέχουσες ανακοινώσεις για την ακριβή προθεσμία και τυχόν παρατάσεις, και να ευθυγραμμίζουν ανάλογα τον εσωτερικό τους προγραμματισμό.

Πρακτικό χρονοδιάγραμμα: πολλές τράπεζες δομούν τον ετήσιο κύκλο ως freeze δεδομένων στο έτος-λήξη → ταξινόμηση & καθαρισμός (FATCA/CRS) → παραγωγή & δοκιμή XML → έγκριση από διοίκηση → ηλεκτρονική υποβολή → παρακολούθηση αποδοχών & σφαλμάτων.

5) Ποιότητα δεδομένων & διορθώσεις

  • Έλεγχοι της πλατφόρμας & μηνύματα λάθους:
    Η πλατφόρμα FATCA/CRS εφαρμόζει ελέγχους σε επίπεδο αρχείου και εγγραφής (συμβατότητα με schema, επιτρεπτές τιμές, βασικούς business κανόνες). Υποβολές που αποτυγχάνουν απορρίπτονται και συνοδεύονται από κωδικούς/περιγραφές σφαλμάτων, οι οποίοι πρέπει να αναλυθούν και να διορθωθούν πριν από νέα υποβολή.
  • Διορθώσεις & διαγραφές:
    Για δεδομένα που έχουν ήδη υποβληθεί, οι διορθώσεις γίνονται με νέα XML αρχεία τα οποία αναφέρονται στα αρχικά MessageRefID/DocRefID και χρησιμοποιούν τους κατάλληλους κωδικούς (π.χ. correction/void) σύμφωνα με τις οδηγίες του Τμήματος Φορολογίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτείται εκ νέου πλήρης υποβολή του έτους.
  • Διαχείριση TIN & αναγνωριστικών:
    Απαιτείται διαδικασία για τη συλλογή, επαλήθευση και περιοδική επιβεβαίωση των TIN (ΗΠΑ και λοιπών κρατών), καθώς και των GIIN και τοπικών αναγνωριστικών. Οι περιπτώσεις χωρίς TIN θα πρέπει να τεκμηριώνονται (reasonable explanation, ιστορικό επικοινωνίας).
  • Έλεγχος εκδόσεων & κανονιστικών αλλαγών:
    Οι κυπριακές Guidance Notes και τα τεχνικά έγγραφα για FATCA/CRS ενημερώνονται περιοδικά. Παράλληλα, η OECD και το IRS προσαρμόζουν τα CRS/FATCA XML schemas. Τα ΚΧΙ οφείλουν να παρακολουθούν αυτές τις αλλαγές και να εφαρμόζουν δομημένο change & release management στα συστήματά τους.
  • Συμφωνίες & αναλύσεις:
    Συνίσταται περιοδική συμφωνία μεταξύ των συνολικών υπολοίπων/εσόδων που αναφέρονται σε FATCA/CRS και των αντίστοιχων στοιχείων στα core banking, custody και λογιστικά συστήματα, καθώς και ανάλυση τάσεων (ανά χώρα κατοικίας, προϊόν, γραμμή δραστηριότητας) για εντοπισμό ανωμαλιών.

6) Διακυβέρνηση & έλεγχοι

Βασικοί έλεγχοι (Key controls)

  • Ορισμός ονομαστικού υπεύθυνου FATCA/CRS (Reporting Owner) και σαφούς αναπληρωτή
  • Τεκμηριωμένη διαδικασία τετραμάτιου ελέγχου (maker–checker) και έγκρισης από ανώτερη διοίκηση πριν την υποβολή
  • Επίσημος μηχανισμός change/release management για αλλαγές σε schemas, πλατφόρμα και εσωτερικά συστήματα
  • Πλήρης audit trail από την πηγή δεδομένων μέχρι το υποβληθέν XML και τυχόν διορθώσεις (πηγές, mappings, logs, αποδεικτικά υποβολής, error reports)
  • Συστηματική εκπαίδευση front-office/onboarding, KYC, operations, tax, compliance, risk και IT σε FATCA/CRS και κυπριακές ιδιαιτερότητες

Πολιτικές & διασύνδεση με QI

  • Συγγραφή ολοκληρωμένης πολιτικής FATCA/CRS, με κανόνες ταξινόμησης, indicia, self-certifications, TIN escalation, monitoring και remediation
  • Ευθυγράμμιση με πλαίσια AML/CFT και προστασίας δεδομένων (εχεμύθεια, σκοπός επεξεργασίας, περίοδος διατήρησης, πρόσβαση, διασυνοριακή διαβίβαση)
  • Σύνδεση με το καθεστώς QI: Τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται για FATCA/CRS θα πρέπει να είναι συνεπή με τη τεκμηρίωση QI (έντυπα W-8/W-9, GIIN, χαρακτηρισμοί Chapter 3/4). Ένα ενιαίο reason-to-know framework μειώνει τον κίνδυνο αντικρουόμενων ταξινομήσεων μεταξύ MoF reporting και IRS withholding.

FAQ

Ποια είναι η αρμόδια αρχή στην Κύπρο για FATCA και CRS;

Η αρμόδια αρχή είναι το Τμήμα Φορολογίας του Υπουργείου Οικονομικών. Τα κυπριακά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα υποβάλλουν σε αυτό τα δεδομένα FATCA και CRS μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας FATCA/CRS, και το Τμήμα Φορολογίας προωθεί τις πληροφορίες στις αντίστοιχες αλλοδαπές φορολογικές αρχές, συμπεριλαμβανομένου του IRS.

Υποβάλλουν τα κυπριακά ιδρύματα FATCA δεδομένα απευθείας στο IRS;

Όχι. Βάσει του Model 1 IGA μεταξύ Κύπρου και ΗΠΑ, τα κυπριακά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα υποβάλλουν FATCA πληροφορίες στο Τμήμα Φορολογίας, το οποίο στη συνέχεια τις αποστέλλει στο IRS μέσω αυτόματης ανταλλαγής πληροφοριών. Ωστόσο, τα ιδρύματα πρέπει να εγγραφούν στο IRS FATCA Registration Portal και να αποκτήσουν GIIN, εφόσον είναι Reporting Cyprus Financial Institutions.

Ποια είναι η συνήθης προθεσμία υποβολής FATCA/CRS στην Κύπρο;

Οι καθοδηγητικές σημειώσεις για FATCA και CRS προβλέπουν ότι η υποβολή των πληροφοριών στο Τμήμα Φορολογίας γίνεται μέχρι την 30ή Ιουνίου του έτους που ακολουθεί το έτος αναφοράς (π.χ. δεδομένα 2024 έως 30.06.2025). Σε ορισμένα έτη έχουν δοθεί παρατάσεις μέσω ειδικών ανακοινώσεων, συνεπώς είναι απαραίτητος ο ετήσιος έλεγχος των σχετικών ανακοινώσεων.

Πώς διορθώνονται σφάλματα μετά την υποβολή;

Αν, μετά την υποβολή, διαπιστωθούν λάθη (είτε μέσω απορρίψεων της πλατφόρμας είτε μέσω εσωτερικών ελέγχων), το ίδρυμα οφείλει να υποβάλει διορθωτικό XML σύμφωνα με τις τεχνικές οδηγίες του Τμήματος Φορολογίας, χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα MessageRefID/DocRefID και correction/void λογική. Εσωτερικά, πρέπει να τηρούνται αρχεία για το σφάλμα, την αιτία, τα διορθωτικά βήματα και τις εγκρίσεις της διοίκησης.

Επικοινωνήστε μαζί μας Επιστροφή στην κεντρική σελίδα Κύπρου
Σημαντική σημείωση: Η παρούσα σελίδα αποτελεί πρακτική περίληψη και δεν συνιστά νομική ή φορολογική συμβουλή. Για δεσμευτικές λεπτομέρειες σχετικά με προθεσμίες, τεχνικές προδιαγραφές και διαδικασίες, θα πρέπει πάντα να συμβουλεύεστε τα τελευταία επίσημα έγγραφα του Τμήματος Φορολογίας (ανακοινώσεις για FATCA/CRS, Guidance Notes, User Requirements & XML Schemas), το κείμενο του FATCA IGA Κύπρου–ΗΠΑ και τα σχετικά εθνικά νομοθετήματα.